Blog Archives

Aflevering 30, jrg. 3

26/4/2012

De Brug (2)

Hebben jullie wel eens gehoord van LeFreQue? Ik ook niet. Tot ik een mailtje ontving, dat er op saxforum uitgebreid over gesproken werd. Voor mij klonk het allemaal geheimzinnig en dus ben ik op zoek gegaan naar LeFreQue. LeFreQue blijkt een Nederlandse vinding te zijn. En toen ik las wat het instrumentje zou doen, zag ik de logische gedachte waarop de uitvinding was gestoeld: “Oh, ja, natuurlijk!”
Er is een tijd geweest, dat vloeren en muren in huis van keihard beton werden gemaakt. En omdat destijds linoleum erg in was als vloerbedekking, klonk elk geluid als een kanonschot in een kerk. Mede als gevolg daarvan kwam de kurken vloer in opmars. De geperste kurk zou het geluid smoren en meer warmte in huis brengen en dat was ook zo. Waarom heb ik nooit bedacht, dat als je datzelfde kurk tussen je mondstuk en de hals plakt, je daarmee ook het geluid van – in mijn geval – de sax smoort? Van de website begreep ik dat een LeFreQue een geluidsbrug maakt van het mondstuk, over het kurk, naar de koperen hals toe. Wat een simpele, maar ook originele gedachte!
Maar voordat iedereen nu denkt, dat hij een reclamespotje leest en straks het besteladres verschijnt: zo is het niet. Dat simpele stukje (edel-)metaal kost een vermogen. Het duurste is meer dan 400,-- Euro en het prijslijstje begint bij de 90 Euro en dan heb je een stukje messing met een paar elastiekjes…
Nee, ik was geraakt door de eenvoud van de gedachte: maak een brug en het geluid klinkt helderder en de toon vormt zich makkelijker! Dat vraagt om een experiment. Het kan haast niet waar zijn! De hypothese is: als je een metalen verbinding maakt tussen mondstuk en hals, dan verandert de klank van het instrument en wordt het bespelen ervan anders.

Ik begin het laboratorium in te richten. Elastiekjes heb ik genoeg. Het probleem is de brug zelf. Ergens in mijn schuurtje vind ik een oude, koperen ophanghaak. Zo een, die gebruikt werd op school om wandplaten en kaarten op te hangen, toen er nog geen lcd-borden waren. De vorm lijkt wel wat op het origineel van de LeFreQue, maar hij is te breed en volgt de ronding van de saxhals niet voldoende. Dan maar iets anders: een oude koperen fitting. Ik zal die moeten openzagen. Natuurlijk heb ik een poosje geleden het zaagblad van mijn ijzerzaag geruïneerd, zoals dat waarschijnlijk bij iedereen zo is. Als je iets nodig hebt, werkt het net even niet. Een oude lepel? Te klein aanrakingsvlak. Bandenlichters? Te lang en te recht en bovendien blijken ze in mijn reparatiesetje van plastic gemaakt te zijn. Aluminiumfolie, om een stevig latje gewikkeld? Te instabiel.
Nu bedenk ik mij, dat ik ooit, enige jaren geleden al wandelend in het plaatselijke bos een stemvork heb gevonden, zo één met een koperen knopje bovenop en verchroomde pootjes. Ik vind hem tussen mijn andere muziekspullen en ga aan de slag. De elastiekjes rond mondstuk en hals en vervolgens de stemvork eronder.

Ik haal diep adem, mijn ogen dicht, met spanning uitkijkend naar dat mooie moment dat ik zonder moeite de lage bes kan laten klinken. Heeft LeFreQue gelijk? Zal het echt werken? Zal het zonder anders klinken dan met?
Na deze cliffhanger zou ik nu moeten stoppen. Maar omdat ik daar zelf een bloedhekel aan heb doe ik het niet. Als ik op de sax blaas, is de toon lichter van kleur en spreken de verschillende tonen, met name in het lage register, makkelijker aan. Ik plaats verscheidene keren de vork er op en haal hem er weer af en steeds merk ik het verschil.

Vandaag heb ik mij ingeschreven voor de cursus metaalbewerking voor senioren. Daar leer ik gesubsidieerd mijn eigen brug maken. Gelukkig is de cursus afgelopen voor er een nieuw kabinet is….

Dick

Aflevering 29, jrg. 3

18/4/2012

Au…..

Je bent het inmiddels wel van me gewend. Ik schrijf over alles, maar altijd naar aanleiding van een heel specifiek feit. Dat kan van alles zijn: iets wat in de bigband gebeurde, een jaargetijde of feestdag, een krantenbericht, een reis of een voorval buiten de band, de teksten van de songs etc..
Dat schrijft makkelijk, omdat de onderwerpen voor het oprapen liggen. D.w.z. “makkelijk” als je je voldoende kunt concentreren. En dat lukt niet altijd. Neem nu vanavond. De band repeteert en ik ben er niet bij! Ik wil zelfs niet denken aan het moeten blazen op de tenorsax: het opbouwen van druk vanuit het middenrif, resulterend in 1,5 bar werkdruk in de mondholte; de beet op het hardrubberen mondstuk met mijn centrale incisieven . Het zweet breekt mij uit. Volgens mijn tandarts drukt de derde Molaar (verstandkies en ja, ik heb ze nog!) tegen een andere wortel, waardoor een levensgrote ontsteking is ontstaan. En dat gebeuren is van buitenaf zichtbaar gemaakt door een enorme zwelling, die mijn toch al geteisterde uiterlijk doet lijken op Shrek.

Tot mijn verbazing is naast vlinders in de buik, regen en zon, en andere bekende thema’s kiespijn ook een veel bezongen fenomeen. Tientallen songs in alle genres refereren ergens in hun tekst aan deze malheur. Neem Green Day,die zingt over “take the pressure from the swelling”. Oh, hoe goed begrijp de reactie van de man/vrouw, die erbij schrijft “This song goes out to my dentist”. En in welke lijst van vervelende dingen kiespijn hoort, bezingt Kate Nash in “I hate seagulls”, een aandoenlijk, beetje puberale tekst, dat wel.

Een prachtig lied over pijn en verdriet komt van Jaques Brel: voir un ami pleurer, in het Nederlands prachtig vertaald en op de plaat gezet door – o.a. - Herman van Veen. En zoals vaak bij goede vertalingen, worden de Franse gezegdes omgezet in Nederlandse en daardoor kent Herman geen Mal au Dents meer. Gelukkig maar…

Ligt het nu aan mij, of hoor je steeds minder Frans (en Duits) op de radio? Dat is wel jammer. Frans is een zwierige taal, die je als muziek in de oren klinkt. Ik ben nog van de tijd dat Franse chansons in waren en ik moet bekennen, dat de beelden van toen – flakkerend licht van de druipkaarsen in flessen, een visnet aan het plafond en rood, geel, blauw en groen licht door lampen achter flessen water met crêpepapier, een draaitafel op de grond met daar om heen singletjes en epeetjes, sherry op tafel en pinda’s en franse kaas - weer in mij opkomen als ik op de radio die enkele keer George Brassin hoor zingen over zijn jeugdherinneringen: “Dicht bij mijn boom leefde ik gelukkig. Ik had nooit weg moeten gaan van mijn boom. Dicht bij mijn boom leefde ik gelukkig. Ik had nooit uit zijn ogen moeten verdwijnen.” En dat gevoel krijg ik alleen maar bij de vertolking van George zelf. De jazzversie is best aardig, maar mist de warmte, die bezongen is.
Maar we dwalen af, herinnert mijn kaak mij. Komt Kiespijn ook voor bij bigbandmuziek? Zoeken en niet vinden. Helaas. Bigbandmuziek levert nooit kiespijn op. Logisch toch. Maar misschien is Nina Simone toch een beetje big band, als pleister op de wonde…

Dick

Aflevering 28, jrg. 3

12/4/2012

Moeder

De paasdagen zijn weer voorbij. Als je ver van je familie woont, weet je, dat “feestdagen” voor jou “logees” betekent. Soms voor 2 nachten. Vaker voor 3 of meer. Erg gezellig hoor, maar ook vermoeiend. Ik ben wel eens jaloers op die “oerdrenten”, die af en toe een uurtje bezoek krijgen of één of twee keer per week even aanwippen bij familie en kennissen. Een familielid van mij, die in Zuid-Frankrijk woont, klaagt ook steen en been. Hij wordt weleens gebeld: “Hallo, joh, we zijn “toevallig” in de buurt. Is het goed dat we “even” langskomen?” En vervolgens blijven ze een week, herrie makend in het zwembad, de koelkast plunderend en de gastheer bevorderend tot taxichauffeur. Zo erg is het bij ons nog net niet. Maar ook een paar dagen zijn vermoeiend.

Dit jaar was het mijn moeder. Een krasse negentiger, die ons 16 uur per dag vrolijk onderhoudt met verhalen over vroeger, de politiek nu en de dalende moraliteit van de jeugd. En wij luisteren. Vanzelfsprekend zijn we dankbaar, dat iemand van die leeftijd nog zo betrokken is bij de wereld, maar diep in mijn hart verlang ik - zo af en toe - naar een oudje, dat de hele dag in haar stoel zit te suffen, wachtend op het moment dat de televisie weer aan kan…

Daarom was de dinsdag na Pasen weer een verademing. De band was bijna compleet en omdat er een optreden in het verschiet ligt, werd er hard en voortvarend geoefend. Dinsdag waren de zangstukken aan de orde. Dianne moet wel haast schor zijn geweest de dag er na, want nummers als “Soulman”, “Allright, Oké, You Win” en “Workin 9 to 5” zijn hard werken, om maar in de stijl te blijven. Nummmers over moeders staan niet op ons repertoire. Toch is daar wel veel over geschreven en niet alleen melodramatische nummers als Mama van Heintje. Tenslotte is het nummer van Queen “Tie your mother down” beslist met een andere intentie geschreven. Maar mierzoete liedjes over je primaire opvoeder hebben toch de overhand. Neem nu een standaard werk voor barbershopkwartetten Mother. Luister en grien… Het is een ode aan de nimmer aflatende liefde van moeders voor hun kinderen (normaal gesproken dan, hè…). Op een of andere manier is Moeder altijd de personificatie van geborgenheid, zorg en liefde. Zij laat je nooit alleen, zelfs niet als je in de petoet zit (= in onbruik geraakte benaming voor gevangenis) of als het gele wagentje je komt halen (= Amsterdams begrip voor een opname in de psychiatrie).
Als je googelt op begrippen als mama en moeder kom je ook jazznummers tegen. Eigenlijk kunnen we er niet onderuit. Volgend jaar moet er een nummer over Moeder op het repertoire. Ik heb wel enige suggesties: Hard Mother Blues, Mother Fingers, Mama Africa met een tweede stem voor Desiree, Big fat mama (al deel ik de wens van de zanger niet), Mama Llama Samba (te moeilijk denk ik….) en als dat allemaal niet kan, laten we dan maar een bewerking maken van Moeder van Danny de Munk of Geen kind meer van Karin Bloemen.

Overmand door emoties moet ik nu stoppen…

Dick (ps: de groeten aan je moeder)

Aflevering 27, jrg. 3

4/4/2012

Strategie

Je zou het niet zeggen maar bij muziekmaken speelt strategie ook een rol. Ik noem een voorbeeld: houd je niet van noten in het hoge register, neem dan niet de eerste partij. Tweede, derde en vierde partijen zijn vaak lager geschreven. Ander voorbeeld: staat er een moeilijke passage in je bladmuziek, dring er dan bij de dirigent op aan het tempo te verhogen. Dan hoor je het niet, als je een paar noten vergeet. En een derde: als je saxofoon gaat spelen, neem dan de tenor. De alten zitten nl. vlak voor de trompetisten en zeker één daarvan, bijv. Johan Boekema wil je niet vlak achter je hebben…

Strategie wordt overal gebruikt. Bewust en onbewust. Als je goed oplet herken je de verschillende strategieën wel. Bij het TV-spelletje Eén tegen 100 kiezen de meesten er voor om de escapes zo lang mogelijk te bewaren. De beste strategie is om over het onderwerp waar je helemaal niets van weet altijd een moeilijke vraag in te zetten. Je hebt nl. altijd een escape nodig en met een moeilijke vraag speel je zoveel mogelijk tegenstanders weg. In de vroege middeleeuwen zetten krijgsheren altijd eerst het voetvolk in tegen grote overmachten, omdat grote verliezen onvermijdbaar waren en het gepeupel minder waard was dan de ridders en het paardvolk. Als ik over het water heen moet slaan bij golf dan pak ik bij het afslaan altijd het oudste balletje. Ik raak hem toch kwijt… Gerard Gerrits merkte bij een stuk op dat er een heel moeilijke passage inzat en gaf die aan de trompettisten….

Concurrentie

Ik begrijp het niet. Er zijn zoveel mensen in deze streek die een instrument bespelen en toch zijn er maar weinig die daar mee naar buiten willen treden door in – bijvoorbeeld - een jazzorkest te gaan zitten. Het gevolg is, dat de vijver waarin orkesten hun musici zoeken eigenlijk heel klein is. Veel kleiner dan het potentieel beschikbaar aanbod. Jammer, ik kan daar niets aan doen. Waarom zouden mensen zich niet realiseren dat samenspelen veel leuker is dan in je eentje muziek maken. En dat het randje van je bed, of de bureaustoel met harde leuning veel minder geriefelijk is, dan de stoelen in een orkest. Hoewel, nu ik er even over nadenk, is dat niet waar. Mijn barkruk, waar ik gebruik van maak als ik thuis speel, zit eigenlijk veel beter, dan de systeemstoelen bij CQ. Maar de ambiance, de sfeer is anders! En bovendien geeft het spelen in een orkest een doel en functie aan wat je je huisgenoten aandoet…

Die kleine vijver maakt het moeilijk voor dirigenten om hun orkest compleet te krijgen. Telkenmale wordt er voor een uitvoering leentjebuur gespeeld en zo zie je diverse instrumentalisten in een aantal verschillende orkesten terug. Ik merk, dat dirigenten heel voorzichtig zijn met het benaderen van de “vissen” in die vijver. Ze doen alle mogelijke moeite om te voorkomen, dat de een aan de kop trekt en de andere aan de staart. En je weet het: degene met de stroefste handen wint. Zo zijn er ongeschreven regels ontstaan. Eén daarvan is, dat als iemand in 2 orkesten speelt, het orkest waarin hij of zij het langst speelt, de eerste rechten heeft bij een uitvoering. Dus als op Palmpasen onze band wil spelen met ondersteuning van leden van de harmonie, die op dat moment een groep kinderen begeleidt met haanties-op-stokkies (Dit is vast fout. Ik hoor het commentaar al op mijn Hollands-Drents), dan vist het jazzorkest achter het net. (Leuk zo’n metafoor over vijvers en vissen). Onze band houdt zich daar goed aan en andere dirigenten hoeven zich daar geen zorgen over te maken. Het is wel jammer, dat de meeste musici in een harmonieorkest of een rockbandje zijn begonnen voor zij in aanraking komen met de Bigband. Het gevolg is, dat wij altijd moeten wijken. Zielig, hè? Ja, tenzij… Tenzij het individu zelf kiest voor de swingende muziek van de Bigband, zelf kiest voor de ongedwongen sfeer binnen het orkest, zelf kiest voor uitvoeringen met een dansend publiek. Daar kunnen we niets aan doen. Dat is de vrije keuze.

Het mooiste zou zijn, als er gewoon meer mensen “op de markt” kwamen, meer trombonisten,die hun schroom overboord gooien, meer gitaristen,die durven denken: alles is te leren, meer drummers, die zich uitgedaagd voelen door boeiende Latijnse ritmes.

Dick